T\u00fcrkiye\u2019de son d\u00f6nemin en \u00e7ok takip edilen \u201cyeni medya\u201d yay\u0131nc\u0131lar\u0131ndan 140journos, Adnan Oktar tarikat\u0131 hakk\u0131ndaki \u201cKedicik\u201d ve \u201cAdnan\u201d belgeselleriyle son alt\u0131 ayda bir kez daha tart\u0131\u015fmalar\u0131n oda\u011f\u0131na yerle\u015fti. Hat\u0131rlayanlar olacakt\u0131r, 140journos\u2019un daha \u00f6nce haz\u0131rlad\u0131\u011f\u0131 Ali Babacan ve Sedat Peker videolar\u0131n\u0131n da nitelikli birer halkla ili\u015fkiler \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 oldu\u011fu konu\u015fulmu\u015ftu.<\/p>\n\n\n\n
\u201cKedicik\u201d ba\u015fl\u0131kl\u0131 ilk belgesel, ba\u015fta gen\u00e7 kad\u0131nlar olmak \u00fczere binlerce insan\u0131n hayat\u0131n\u0131 alt\u00fcst eden Adnan Oktar\u2019\u0131n 40 y\u0131l\u0131n sonunda g\u00fc\u00e7 bela \u00e7\u00f6kertilen \u00f6rg\u00fct\u00fcn\u00fcn s\u0131rlar\u0131n\u0131n ilk kez ortaya d\u00f6k\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc iddia ediyordu. 18 y\u0131l boyunca tarikat\u0131n bizzat m\u00fcridi olmu\u015f fakat \u00f6rg\u00fctten a\u00e7\u0131klanmayan bir nedenden \u00f6t\u00fcr\u00fc koparak itiraf\u00e7\u0131ya d\u00f6n\u00fc\u015fm\u00fc\u015f \u00d6zkan Mamati, anlat\u0131n\u0131n a\u011f\u0131rl\u0131k merkezini olu\u015fturuyordu. \u201cAdnan\u201d ba\u015fl\u0131kl\u0131 ikinci belgesel de \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 tarikata kapt\u0131ran gurbet\u00e7i Elvan Ko\u00e7ak\u2019\u0131n \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 Adnan Oktar\u2019dan kurtarmak i\u00e7in giri\u015fti\u011fi hukuki m\u00fccadeleye odaklan\u0131yordu. <\/p>\n\n\n\n
Her iki belgeselde de \u00f6rg\u00fct davas\u0131n\u0131n mahkeme tutanaklar\u0131ndan elde edilen bilgiler gazeteci, avukat, emniyet m\u00fcd\u00fcr\u00fc ve psikolog gibi uzmanlar\u0131n g\u00f6r\u00fc\u015fleriyle destekleniyordu. Videolar\u0131n \u201cseyir de\u011ferini\u201d art\u0131rmak i\u00e7in yap\u0131lan estetik tercihler (\u00f6zellikle de m\u00fczikler) de korku ile komedi aras\u0131nda sal\u0131nan t\u00fcm hikaye unsurlar\u0131n\u0131 eksiksiz vurguluyor, izleyicilerden empati ve ac\u0131ma duygular\u0131n\u0131 talep ediyordu. 40 y\u0131l boyunca \u00f6yle veya b\u00f6yle ayakta kalabilmi\u015f \u00f6rg\u00fcte devletin ve sermayenin ne gibi te\u015fvikler sa\u011flad\u0131\u011f\u0131n\u0131, \u00f6rg\u00fct\u00fcn devlet mekanizmalar\u0131nda ve s\u00f6m\u00fcr\u00fc \u00e7arklar\u0131nda nas\u0131l bir rol \u00fcstlendi\u011fini elbette duyam\u0131yorduk. Elimizde kalan, kendini mehdi ilan etmi\u015f bir psikopat\u0131n ayn\u0131 tornadan \u00e7\u0131km\u0131\u015f gibi g\u00f6r\u00fcnen kad\u0131nlarla herkesin g\u00f6z\u00fc \u00f6n\u00fcnde nas\u0131l bir harem kurdu\u011funun hikayesi oldu. \u2018Kahraman T\u00fcrk polisi\u2019nin daha \u00f6nce neden yapmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmedi\u011fimiz gizli, c\u00fcretkar ve ba\u015far\u0131l\u0131 operasyonu da cabas\u0131yd\u0131. Hi\u00e7bir zaman \u201ckamusal sorumluluk\u201d fikrinden vazge\u00e7medi\u011fini iddia eden 140journos<\/a> siyasi ideolojiden ba\u011f\u0131ms\u0131z tarafs\u0131zl\u0131k sevdas\u0131yla, belli ki egemenler aras\u0131ndaki \u00e7at\u0131\u015fmada art\u0131k istemeden \u201ctaraf\u201d olmu\u015ftu.<\/p>\n\n\n\n 140journos\u2019un Adnan Oktar\u2019a y\u00f6nelik ilgisi yeni de\u011fil, 2021\u2019de yay\u0131mlad\u0131klar\u0131 \u201cMa\u015fallah Hocam\u201d ba\u015fl\u0131kl\u0131 video Adnan Oktar\u2019\u0131n bir g\u00fcn\u00fcn\u00fc mahkeme tutanaklar\u0131 \u00fczerinden bir \u201c\u00e7izgi film\u201d olarak komedi unsurlar\u0131yla resmediyor. Daha sonra \u201ckedicikler diye g\u00fclm\u00fc\u015f ge\u00e7mi\u015fim, i\u015fin vahametini g\u00f6rememi\u015fim\u201d diyecek Nagehan Al\u00e7\u0131\u2019n\u0131n itiraf\u0131n\u0131 erkenden teslim ediyor. Bu t\u00fcrden estetik ve politik tercihler, 140journos\u2019un son 20 y\u0131lda iyiden iyiye normalle\u015ftirilmi\u015f tarikat \u00f6rg\u00fctlenmeleri meselesinin ciddiyetini ve tehlikesini anlamaktan fazlas\u0131yla uzak oldu\u011funun a\u00e7\u0131k bir g\u00f6stergesi ve izleyicilerin meseleye y\u00f6nelik ilgisini istismar etmekten fazlas\u0131n\u0131 yapam\u0131yor. Oysa 140journos \u201cT\u00fcrkiye\u2019yi anlamak i\u00e7in\u201d yay\u0131nc\u0131l\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddia ediyor.<\/p>\n\n\n\n Bah\u00e7e\u015fehir \u00dcniversitesi\u2019nin maddi deste\u011fiyle kurulan Yarat\u0131c\u0131 Fikirler Enstit\u00fcs\u00fc \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u00fcretim yapan 140journos, 2012\u2019de (kendi ifadeleriyle) \u201cbir kar\u015f\u0131 medya projesi\u201d olarak ortaya \u00e7\u0131kt\u0131<\/a>. \u201cSiyasi ideolojiden ba\u011f\u0131ms\u0131z, n\u00f6tr bir haberle\u015fme a\u011f\u0131n\u0131n kurulmas\u0131, g\u00fc\u00e7 ve me\u015fruiyet kaybeden medya sisteminin yapt\u0131r\u0131m g\u00fcc\u00fcn\u00fcn muktedirin tekelinden \u00e7\u0131kar\u0131larak vatanda\u015flara da\u011f\u0131t\u0131lmas\u0131\u201d idealiyle, ilk y\u0131llar\u0131nda benimsedi\u011fi i\u00e7erik \u00fcretim y\u00f6ntemi \u201cyurtta\u015f habercili\u011fi\u201d oldu. Gezi Direni\u015fi g\u00fcnlerinde y\u00fckseli\u015fini h\u0131zland\u0131rd\u0131, tarafs\u0131zl\u0131k yerine \u201c\u00e7ok tarafl\u0131l\u0131\u011f\u0131\u201d savundu<\/a>. Ama 2017\u2019den bu yana \u201cgazetecili\u011fin merak unsurunu kreatif kapasiteyle birle\u015ftiren, nitelikli ara\u015ft\u0131rma, derinlemesine m\u00fclakat ve sinematografik bir \u00fcslupla \u00e7ekip kurgulad\u0131\u011f\u0131\u201d i\u015fleriyle, hikaye anlat\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131 alan\u0131nda gazetecilik ve reklamc\u0131l\u0131k alanlar\u0131n\u0131 d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcren \u201cyarat\u0131c\u0131 belgesel\u201d \u00fcslubunun \u00f6nc\u00fcs\u00fc oldu\u011funu ilan ediyor.\u00a0<\/p>\n\n\n\n \u0130lk y\u0131llar\u0131nda hasbelkader amat\u00f6r gazetecilik faaliyeti y\u00fcr\u00fcten bir olu\u015fumun, ad\u0131ndaki \u201cgazetecilik\u201d (journo) imas\u0131ndan vazge\u00e7meyip \u201chikaye anlat\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131\u201d gibi kerameti kendinden menkul bir alana hicret etmesi bize ne anlat\u0131yor? Ya da \u015f\u00f6yle soral\u0131m: Gazetecilik gibi kamusal bir faaliyetin neoliberal giri\u015fimcilik histerisine teslim olmas\u0131 ne anlama geliyor? Ne de olsa, 140journos\u2019un kurucusu Engin \u00d6nder \u201cherkesin \u00f6zg\u00fcr d\u00fc\u015f\u00fcnceyi arad\u0131\u011f\u0131 \u015fu d\u00f6nemde T\u00fcrkiye\u2019de para kazanamayan bir gazeteci varsa problem kendisindedir,\u201d diyor<\/a>.<\/p>\n\n\n\n Yan\u0131t\u0131 T\u00fcrkiye\u2019den uzakla\u015fmadan bulmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rsak, 12 Eyl\u00fcl 1980\u2019den itibaren anaak\u0131m medyan\u0131n iyiden iyiye sermayeye yedeklendi\u011fini, ba\u011f\u0131ms\u0131z medyan\u0131n \u00f6c\u00fcle\u015ftirildi\u011fini, toplumun haber alma hakk\u0131n\u0131n sistematik bi\u00e7imde engellendi\u011fini biliyoruz. 12 Eyl\u00fcl\u2019\u00fcn politik ve ekonomik miras\u0131n\u0131 b\u00fct\u00fcn\u00fcyle sahiplendi\u011fi kadar her a\u00e7\u0131dan \u015fahikas\u0131na ula\u015ft\u0131ran AKP iktidar\u0131n\u0131n kendi medya kartelini yaratt\u0131\u011f\u0131na, ba\u011f\u0131ms\u0131z medyay\u0131 da dolayl\u0131 veya dolays\u0131z t\u00fcrl\u00fc bask\u0131larla sindirdi\u011fine birlikte tan\u0131k olduk. <\/p>\n\n\n\n Anaak\u0131m medya eski g\u00fcc\u00fcn\u00fc kaybederken alternatif medyaya duyulan ihtiya\u00e7 ayan beyan ortadayd\u0131, as\u0131l mesele bu ihtiyac\u0131n kimler taraf\u0131ndan nas\u0131l kar\u015f\u0131lanaca\u011f\u0131 olacakt\u0131. \u00d6nce internetin, ard\u0131ndan sosyal medyan\u0131n icad\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fcn anahtar\u0131n\u0131 sunuyormu\u015f gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyordu, \u00e7evrimi\u00e7i dikkatimizin algoritmalar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla haritaland\u0131\u011f\u0131 ve kamusal s\u00f6ylemlerin yeniden yap\u0131land\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir d\u00f6nemde dijital medyan\u0131n y\u00fckseli\u015fi de ba\u015flad\u0131. Eski medya kurulu\u015flar\u0131 dijital mecralara yat\u0131r\u0131m yapmaya ba\u015flad\u0131, yeni ileti\u015fim teknolojilerini kendi habituslar\u0131na seslenmek \u00fczere daha etkin kullanmaya ba\u015flad\u0131. 2008\u2019deki finansal krizin ard\u0131ndan ABD medyas\u0131nda ve gazetecilik okullar\u0131nda yayg\u0131nla\u015fan ve T\u00fcrkiye\u2019ye de \u00e7ok ge\u00e7meden ula\u015fan \u201cgiri\u015fimci gazetecilik\u201d modeli ise neoliberal d\u00fczenin vaaz etti\u011fi bireysel kurtulu\u015funu startup k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde arayan yeni neslin, teknolojinin imkanlar\u0131yla gazetecili\u011fin sorunlar\u0131n\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcme kavu\u015fturma iddias\u0131n\u0131n bir sonucuydu<\/a>. Teknolojik ilerlemecili\u011fin yegane ge\u00e7er ak\u00e7e oldu\u011fu bu d\u00f6nemde gazetecili\u011fin i\u015fletme, haberin meta, habercinin marka, okurun da m\u00fc\u015fteri oldu\u011fu, alternatif gibi g\u00f6r\u00fcnen yeni bir medya rejimi kuruldu.\u00a0<\/p>\n\n\n\n \u00d6zellikle son 10 y\u0131lda \u201cyeni medya\u201d giri\u015fimleri ve \u201cyeni nesil\u201d hikaye anlat\u0131c\u0131lar\u0131 p\u0131trak gibi \u00e7o\u011fald\u0131. Spotify ve Netflix gibi internetin erken d\u00f6nem giri\u015fimleri, dijital medya alan\u0131nda i\u015f yapmak isteyen gen\u00e7 giri\u015fimcilerin de r\u00fcyalar\u0131n\u0131 s\u00fcsl\u00fcyordu. Ge\u00e7 kapitalizmin can damar\u0131 haline gelen yarat\u0131c\u0131l\u0131k<\/em>, teknolojinin imkanlar\u0131yla b\u00fcy\u00fclenen ve geleneksel gazetecili\u011fi k\u00f6hnemi\u015f bulan gen\u00e7 giri\u015fimcilerin elinde \u00e7oktan feti\u015fle\u015ftirilmi\u015fti. Reklamc\u0131l\u0131\u011f\u0131 gazetecilikle uzla\u015ft\u0131rman\u0131n, gazetecilikten hikaye anlat\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131na veya muhabirlikten i\u00e7erik \u00fcreticili\u011fine ge\u00e7menin anlam\u0131 buydu. Yeni medya rejiminin kamusal s\u00f6yleme ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u201cgelir modeli, reklam, kitlesel fonlama, i\u00e7erik pazarlama, network\u201d gibi terimlerden olu\u015fan kavram setine art\u0131k al\u0131\u015facakt\u0131k. Dahas\u0131 tarafs\u0131zl\u0131k bulunmaz bir nimetmi\u015f gibi y\u00fcceltilecek, \u201cmuhalif\u201d gibi terimler \u201cki\u015fisel farkl\u0131l\u0131klar\u0131 yok eden ve toplumsal diyalog yollar\u0131n\u0131 kapatan\u201d bir s\u0131fat olarak de\u011ferlendirilecekti<\/a>. S\u00f6ylemden \u00f6teye gitmeyen kamusal sorumlulu\u011fun yerini de halkla ili\u015fkilerin almas\u0131 ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olacakt\u0131.\u00a0<\/p>\n\n\n\n Reklamc\u0131l\u0131k ve halkla ili\u015fkiler gibi \u201cyarat\u0131c\u0131 end\u00fcstrileri\u201d harekete ge\u00e7iren ge\u00e7 kapitalizm, medya alan\u0131nda da \u201ckendisine kar\u015f\u0131 olanlar\u0131\u201d da aktif bi\u00e7imde aray\u0131p buldu, onlara \u015f\u00f6hret ve kazan\u00e7 sundu. Esasen kendisinin \u201cd\u0131\u015f\u0131nda\u201d olan bu hareketlere, insanlara ve fikirlere at\u0131fta bulunarak onlar\u0131 stabilize etti, hepsini anaak\u0131ma \u00e7ekerek daha geni\u015f toplumsal bilince ta\u015f\u0131d\u0131<\/a>. Her \u015feye ra\u011fmen medyan\u0131n sahiplik yap\u0131s\u0131na, maddi kaynaklar\u0131na, da\u011f\u0131t\u0131m imkanlar\u0131na, k\u0131sacas\u0131 politik ekonomisine y\u00f6nelik sorunlar da teknolojinin imkanlar\u0131na ra\u011fmen pek de\u011fi\u015fmedi. Gazetecilik, \u00f6rg\u00fcts\u00fczl\u00fc\u011f\u00fcn en yayg\u0131n oldu\u011fu meslek gruplar\u0131ndan biri olmay\u0131 s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyor.<\/p>\n\n\n\n